آرتروسکوپی به عنوان یک روش پیشرفته و کم تهاجمی در جراحی مفاصل، انقلابی در دنیای پزشکی ایجاد کرده است. این تکنیک مدرن با استفاده از تجهیزات پیشرفته و ایجاد برش‌های کوچک، امکان مشاهده دقیق و درمان مشکلات داخل مفاصل را برای جراحان فراهم می‌کند. در این مقاله، به بررسی جامع آرتروسکوپی، مزایا، کاربردها، مراحل انجام، مراقبت‌های پس از عمل و مقایسه آن با جراحی باز می‌پردازیم.
آرتروسکوپی چیست؟
آرتروسکوپی از دو کلمه یونانی “آرترون” به معنای مفصل و “اسکوپین” به معنای مشاهده تشکیل شده است. در این روش، جراح با ایجاد برش‌های کوچک (معمولاً کمتر از یک سانتی‌متر) در محل مفصل، یک لوله نازک به نام آرتروسکوپ را وارد مفصل می‌کند. آرتروسکوپ مجهز به دوربین و منبع نور است که تصاویر داخل مفصل را به صورت زنده روی صفحه نمایش ارسال می‌کند. این تصاویر به جراح اجازه می‌دهند تا به طور مستقیم داخل مفصل را مشاهده و مشکلات موجود را تشخیص دهد. در صورت نیاز، جراح می‌تواند از طریق برش‌های کوچک دیگر، ابزارهای جراحی مخصوص را وارد مفصل کرده و اقدام به ترمیم یا برداشتن بافت‌های آسیب دیده کند.
مزایای آرتروسکوپی نسبت به جراحی باز
آرتروسکوپی در مقایسه با جراحی باز، مزایای بسیاری دارد که عبارتند از:
- کاهش میزان تهاجم: به دلیل برش‌های کوچک، آسیب کمتری به بافت‌های اطراف مفصل وارد می‌شود.
- کاهش درد: بیماران پس از آرتروسکوپی درد کمتری را تجربه می‌کنند.
- کاهش خطر عفونت: برش‌های کوچک، احتمال عفونت را کاهش می‌دهند.
- کاهش زمان بستری: بیماران معمولاً پس از چند ساعت یا یک روز از بیمارستان مرخص می‌شوند.
- بهبودی سریع‌تر: بیماران پس از آرتروسکوپی سریع‌تر بهبود می‌یابند و می‌توانند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
- جای زخم کوچکتر: برش‌های کوچک، جای زخم بسیار کوچکی را بر جای می‌گذارند.
کاربردهای آرتروسکوپی
آرتروسکوپی در تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات مفاصل کاربرد دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب‌های زانو: پارگی مینیسک، پارگی رباط صلیبی، آسیب غضروف مفصلی، آرتروز زانو
- آسیب‌های شانه: پارگی روتاتور کاف، دررفتگی شانه، گیرکردگی شانه، پارگی لابروم
- آسیب‌های آرنج: تنیس البو، گلف البو، آسیب‌های لیگامنت‌ها
- آسیب‌های مچ دست: سندرم تونل کارپال، آسیب‌های لیگامنت‌ها، آرتروز مچ دست
- آسیب‌های لگن: پارگی لابروم، گیرکردگی فمورواستابولار
- سایر موارد: آرتروسکوپی می‌تواند در سایر مفاصل بدن مانند مچ پا و فک نیز کاربرد داشته باشد.
مراحل انجام آرتروسکوپی
آرتروسکوپی معمولاً به صورت سرپایی یا با بستری کوتاه مدت در بیمارستان انجام می‌شود. مراحل انجام آن به شرح زیر است:
- بیهوشی: ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی، بی‌حسی نخاعی یا بی‌حسی موضعی قرار می‌گیرد. نوع بیهوشی با توجه به نوع عمل و شرایط بیمار تعیین می‌شود.
- ایجاد برش: جراح برش‌های کوچکی (معمولاً کمتر از یک سانتی‌متر) در محل مفصل ایجاد می‌کند.
- وارد کردن آرتروسکوپ: آرتروسکوپ از طریق یکی از برش‌ها وارد مفصل می‌شود. تصاویر داخل مفصل روی صفحه نمایش نشان داده می‌شوند.
- بررسی مفصل: جراح با استفاده از تصاویر، داخل مفصل را به دقت بررسی می‌کند و مشکلات موجود را تشخیص می‌دهد.
- انجام عمل جراحی: در صورت نیاز، جراح از طریق برش‌های کوچک دیگر، ابزارهای جراحی مخصوص را وارد مفصل کرده و اقدام به ترمیم یا برداشتن بافت‌های آسیب دیده می‌کند.
- بستن برش‌ها: پس از اتمام عمل، برش‌های کوچک با بخیه یا چسب بسته می‌شوند.
مراقبت‌های پس از آرتروسکوپی
مراقبت‌های پس از آرتروسکوپی نقش مهمی در بهبود سریع‌تر بیمار دارند. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- استراحت: بیمار باید به میزان کافی استراحت کند و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کند.
- کنترل درد: برای کاهش درد، پزشک داروهای مسکن تجویز می‌کند.
- استفاده از کمپرس سرد: استفاده از کمپرس سرد در محل عمل، به کاهش درد و تورم کمک می‌کند.
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی طبق دستور پزشک، به بهبود حرکت مفصل و تقویت عضلات کمک می‌کند.
- مراقبت از زخم: زخم باید تمیز و خشک نگه داشته شود و از هرگونه فشار یا ضربه محافظت شود.
- پیگیری با پزشک: بیمار باید طبق برنامه زمان‌بندی شده، برای معاینات و پیگیری‌های لازم به پزشک مراجعه کند.
- مقایسه آرتروسکوپی و جراحی باز
در ادامه مقاله ، به بررسی بیشتر آرتروسکوپی، از جمله مزایا، کاربردها، مراحل انجام، مراقبت‌های پس از عمل، مقایسه آن با جراحی باز و همچنین معرفی تجهیزات مورد استفاده در این روش می‌پردازیم.
مزایای آرتروسکوپی نسبت به جراحی باز
- کاهش میزان تهاجم: در آرتروسکوپی، برش‌های بسیار کوچکی (کمتر از یک سانتی‌متر) در محل مفصل ایجاد می‌شود. این امر منجر به آسیب کمتر به بافت‌های اطراف مفصل، کاهش خونریزی و در نتیجه کاهش درد و بهبود سریع‌تر بیمار می‌شود. در مقابل، در جراحی باز، برش‌های بزرگتری برای دسترسی به مفصل ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب بیشتر به بافت‌ها و افزایش زمان بهبود شود.
- کاهش درد: به دلیل برش‌های کوچک و آسیب کمتر به بافت‌ها، بیماران پس از آرتروسکوپی درد کمتری را تجربه می‌کنند. این امر باعث می‌شود که بیماران بتوانند زودتر فعالیت‌های خود را از سر بگیرند و نیاز کمتری به داروهای مسکن داشته باشند.
- کاهش خطر عفونت: برش‌های کوچک در آرتروسکوپی، احتمال ورود میکروب‌ها به داخل مفصل و بروز عفونت را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند. در جراحی باز، به دلیل برش بزرگتر، احتمال عفونت بیشتر است.
- کاهش زمان بستری: آرتروسکوپی معمولاً به صورت سرپایی یا با بستری کوتاه مدت (یک روز) در بیمارستان انجام می‌شود. این در حالی است که جراحی باز معمولاً نیاز به بستری طولانی‌تر در بیمارستان دارد.
- بهبودی سریع‌تر: به دلیل آسیب کمتر به بافت‌ها و درد کمتر، بیماران پس از آرتروسکوپی سریع‌تر بهبود می‌یابند و می‌توانند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. در جراحی باز، دوره نقاهت طولانی‌تر است و بیمار برای بازگشت به فعالیت‌های خود به زمان بیشتری نیاز دارد.
- جای زخم کوچکتر: برش‌های کوچک در آرتروسکوپی، جای زخم بسیار کوچکی را بر جای می‌گذارند که از نظر زیبایی نیز حائز اهمیت است. در جراحی باز، جای زخم بزرگتر و بیشتر قابل مشاهده است.
کاربردهای آرتروسکوپی
آرتروسکوپی به عنوان یک روش تشخیصی و درمانی، در بسیاری از مشکلات مفاصل کاربرد دارد. در زیر به برخی از این کاربردها با توضیحات بیشتر اشاره می‌کنیم:
- آسیب‌های زانو:
- پارگی مینیسک: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم یا برداشتن بخش آسیب دیده مینیسک مورد استفاده قرار گیرد.
- پارگی رباط صلیبی: آرتروسکوپی می‌تواند برای بازسازی رباط صلیبی پاره شده مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب غضروف مفصلی: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم یا پیوند غضروف آسیب دیده مورد استفاده قرار گیرد.
- آرتروز زانو: آرتروسکوپی می‌تواند برای برداشتن بافت‌های ملتهب و صاف کردن سطح غضروف در بیماران مبتلا به آرتروز زانو مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب‌های شانه:
- پارگی روتاتور کاف: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم پارگی روتاتور کاف مورد استفاده قرار گیرد.
- دررفتگی شانه: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم رباط‌ها و کپسول مفصلی در بیماران مبتلا به دررفتگی شانه مکرر مورد استفاده قرار گیرد.
- گیرکردگی شانه: آرتروسکوپی می‌تواند برای برداشتن بافت‌های اضافی و آزاد کردن فضای بین استخوان‌ها در بیماران مبتلا به گیرکردگی شانه مورد استفاده قرار گیرد.
- پارگی لابروم: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم پارگی لابروم (حلقه غضروفی اطراف حفره گلنوئید) مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب‌های آرنج:
- تنیس البو و گلف البو: آرتروسکوپی می‌تواند برای برداشتن بافت‌های ملتهب و آسیب دیده در بیماران مبتلا به تنیس البو و گلف البو مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب‌های لیگامنت‌ها: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم لیگامنت‌های آسیب دیده آرنج مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب‌های مچ دست:
- سندرم تونل کارپال: آرتروسکوپی می‌تواند برای آزاد کردن عصب مدیان در بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب‌های لیگامنت‌ها: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم لیگامنت‌های آسیب دیده مچ دست مورد استفاده قرار گیرد.
- آرتروز مچ دست: آرتروسکوپی می‌تواند برای برداشتن بافت‌های ملتهب و صاف کردن سطح غضروف در بیماران مبتلا به آرتروز مچ دست مورد استفاده قرار گیرد.
- آسیب‌های لگن:
- پارگی لابروم: آرتروسکوپی می‌تواند برای ترمیم پارگی لابروم (حلقه غضروفی اطراف حفره استابولوم) مورد استفاده قرار گیرد.
- گیرکردگی فمورواستابولار: آرتروسکوپی می‌تواند برای برداشتن بافت‌های اضافی و اصلاح شکل استخوان‌ها در بیماران مبتلا به گیرکردگی فمورواستابولار مورد استفاده قرار گیرد.
مراحل انجام آرتروسکوپی
- بیهوشی: نوع بیهوشی با توجه به نوع عمل، محل مفصل و شرایط بیمار توسط پزشک متخصص بیهوشی تعیین می‌شود.
- ایجاد برش: جراح برش‌های کوچکی (معمولاً کمتر از یک سانتی‌متر) در محل مفصل ایجاد می‌کند. تعداد و محل برش‌ها با توجه به نوع عمل و مشکل موجود در مفصل تعیین می‌شود.
- وارد کردن آرتروسکوپ: آرتروسکوپ از طریق یکی از برش‌ها وارد مفصل می‌شود. آرتروسکوپ مجهز به دوربین و منبع نور است که تصاویر داخل مفصل را به صورت زنده روی صفحه نمایش ارسال می‌کند.
- بررسی مفصل: جراح با استفاده از تصاویر، داخل مفصل را به دقت بررسی می‌کند و مشکلات موجود را تشخیص می‌دهد. در صورت نیاز، جراح می‌تواند از بزرگنمایی تصویر برای مشاهده دقیق‌تر ساختارها و بافت‌های داخل مفصل استفاده کند.
- انجام عمل جراحی: در صورت نیاز به ترمیم یا برداشتن بافت‌های آسیب دیده، جراح از طریق برش‌های کوچک دیگر، ابزارهای جراحی مخصوص را وارد مفصل می‌کند. این ابزارها می‌توانند شامل قیچی، پنس، مته، کاتر و … باشند. جراح با استفاده از تصاویر آرتروسکوپ، عمل جراحی را با دقت انجام می‌دهد.
- بستن برش‌ها: پس از اتمام عمل، برش‌های کوچک با بخیه یا چسب بسته می‌شوند.
مراقبت‌های پس از آرتروسکوپی
- استراحت: استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین، به بهبود سریع‌تر و کاهش درد کمک می‌کند.
- کنترل درد: مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک، به کنترل درد و کاهش التهاب کمک می‌کند.
- استفاده از کمپرس سرد: استفاده از کمپرس سرد در محل عمل، به کاهش درد و تورم کمک می‌کند. کمپرس سرد باید به مدت 15-20 دقیقه و چندین بار در روز استفاده شود.
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی طبق دستور پزشک، به بهبود حرکت مفصل، تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی کمک می‌کند.
- مراقبت از زخم: زخم باید تمیز و خشک نگه داشته شود و از هرگونه فشار یا ضربه محافظت شود. پانسمان زخم باید به طور منظم تعویض شود.
- تغذیه مناسب: تغذیه مناسب و سرشار از مواد مغذی، به بهبود سریع‌تر و ترمیم بافت‌ها کمک می‌کند.
- پیگیری با پزشک: پیگیری منظم با پزشک و انجام معاینات لازم، به اطمینان از بهبود کامل و جلوگیری از بروز عوارض احتمالی کمک می‌کند.
آیا شما هم از درد مفاصل رنج می‌برید و به دنبال راهکاری موثر و کم تهاجمی هستید؟ آرتروسکوپی می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آرتروسکوپی و تجهیزات مورد استفاده در این روش، به صفحه محصولات شرکت آرام اکسیر هیراد مراجعه کنید و با کارشناسان ما تماس بگیرید.
